W dniu 10.01.2017r. wchodzą w życie zmiany przepisów kodeksu postepowania cywilnego (k.p.c.) w zakresie tzw. zapisu na sąd polubowny na gruncie sporów z udziałem konsumentów.
Ich przedstawienie warto poprzedzić kilkoma uwagami na temat istoty sądownictwa polubownego, zwanego również arbitrażowym.
Zgodnie z Wikipedią, sądem polubownym jest „sąd niepaństwowy orzekający w sporach cywilnoprawnych poddanych mu pod rozstrzygnięcie mocą zapisu na sąd polubowny”. Sądownictwo polubowne stanowi alternatywę dla wymiaru sprawiedliwości realizowanego przez sądy powszechne. Sprawy rozstrzygane są w drodze wyroków, które po ich uznaniu lub stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd powszechny, uzyskują moc prawną tożsamą z mocą wyroków sądów powszechnych. Arbitraż charakteryzuje się mniejszym formalizmem, aniżeli procesy toczące się przez sądami powszechnymi. Postępowanie przed sądem polubownym może okazać się szybsze i tańsze. Podstawą rozpoznania danego sporu przez sąd polubowny jest umowa między stronami, zwana właśnie zapisem na sąd polubowny.
Zgodnie z art. 1161 § k.p.c. zapisem na sąd polubowny jest umowa stron wskazująca przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Umowa taka – jak wskazuje przywołany przepis – warunkuje rozpoznanie sprawy przez sąd polubowny. W § 2 ustawodawca przewidział bezskuteczność sformułowań zapisu na sąd polubowny, które naruszają zasadę równości stron. Jak stanowi art. 1162 § 1 k.p.c., umowa stron o poddaniu ich sprawy pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego powinna być sporządzona na piśmie. Zgodnie z § 2, wymaganie dotyczące formy zapisu na sąd polubowny jest spełnione także wtedy, gdy zamieszczono go w wymienionych między stronami pismach lub oświadczeniach złożonych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają utrwalić ich treść. Powołanie się w umowie na dokument zawierający postanowienie o poddaniu sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spełnia wymagania dotyczące formy zapisu na sąd polubowny, jeżeli umowa ta jest sporządzona na piśmie, a to powołanie się jest tego rodzaju, że czyni zapis częścią składową umowy.
Sygnalizowana na wstępie zmiana przepisów polega na dodaniu art. 1164 [1] k.p.c. Przepis § 1 stanowi, że zapis na sąd polubowny obejmujący spory wynikające z umów, których stroną jest konsument, może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej. W kolejnym zdaniu wyłączono stosowanie art. 1162 § 2 k.p.c. (jego treść przytoczono nieco wyżej). Przepis § 2 wymaga, pod rygorem nieważności, zawarcia już w samym zapisie wzmianki, że stronom znane są jego skutki, w szczególności co do mocy prawnej wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej. Nowy przepis modyfikuje więc warunki formalne instytucji zapisu na sąd polubowny w przypadku sporów konsumenckich. Konsumentem – zgodnie z kodeksem cywilnym – jest osoba fizyczna, która dokonała czynności prawnej z przedsiębiorcą. Jeśli taka osoba fizyczna prowadziłaby działalność gospodarczą lub zawodową, to warunkiem uznania jej za konsumenta jest to, aby dokonana czynność prawna nie pozostawała w bezpośrednim związku z jej działalnością.
Informacyjnie można dodać, że w Częstochowie przy ul. Jana III Sobieskiego 7 funkcjonuje Ośrodek Zamiejscowy Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego w Katowicach
