Kodeks postępowania karnego przewiduje (dalej k.p.k.) sytuacje, w których dokonanie przez stronę (oskarżonego bądź pokrzywdzonego działającego jako oskarżyciel posiłkowy/subsydiarny) czynności procesowej wymaga ogólnie rzecz ujmując zastępstwa przez adwokata. Jest to tzw. przymus adwokacki.
Przymus adwokacki ogranicza się jednak do sporządzenia i podpisania przez adwokata określonego rodzaju pism procesowych. Czym innym będzie zaś ewentualna tzw. obrona obligatoryjna, czyli obowiązek udziału w rozprawie adwokata. Konieczność sporządzenia i podpisania pisma musi być zrealizowana łącznie. Nie jest wystarczające podpisanie przez adwokata pisma zredagowanego przez stronę, a także sytuacja gdy pismo zostaje sporządzone przez adwokata i podpisane jedynie przez stronę postepowania.
W jakich przypadkach pismo musi być sporządzone i podpisane przez adwokata?
Można tu wskazać następujące cztery kategorie pism:
- subsydiarny akt oskarżenia (art. 55 § 2 k.p.k.)
- apelacja od wyroku sądu okręgowego (art. 446 § 1 k.p.k.)
- kasacja (art. 526 § 2 k.p.k.)
- wniosek o wznowienie postępowania (545 § 2 k.p.k.)
Skutki zignorowania przepisów o przymusie adwokackim
Pisma nieodpowiadające przepisom o przymusie adwokackim podlegają procedurze uzupełnienia braków formalnych w tym zakresie. Sąd winien tym samym wezwać stronę do uzupełnienia braku poprzez sporządzenie i podpisanie pisma przez adwokata w terminie 7 dni.
Co jednak w sytuacji, gdy strony nie stać na zaangażowanie w sprawę fachowego pełnomocnika, zaś pismo procesowe objęte jest przymusem adwokackim? Czy złożenie w tym układzie wniosku o wyznaczenie adwokata z urzędu i trwająca zwykle długi czas procedura jego rozpatrywania oraz informowania o tym wyznaczonego adwokata nie spowoduje przekroczenia terminu do złożenia pisma?
Zgodnie z art. 127 a k.p.k., jeśli przesłanką skuteczności czynności procesowej jest jej dokonanie przez obrońcę lub pełnomocnika, termin do jej dokonania ulega zawieszeniu dla strony postępowania na czas rozpoznania wniosku o przyznanie pomocy prawnej w tym zakresie. W wypadku wyznaczenia adwokata z urzędu termin do dokonania czynności przez wyznaczonego pełnomocnika rozpoczyna bieg od momentu doręczenia mu decyzji o tym wyznaczeniu.
